Biologische groenten zijn bewezen gezonder

BIOLOGISCHE LANDBOUW & LEVENSMIDDELEN

Bewezen gezonder

Steeds meer mensen geven de voorkeur aan biologisch voedsel. De redenen zijn verschillend: het betere dierenwelzijn, de biodiversiteit, het ontbreken van negatieve effecten van de biologische landbouw op het milieu en, niet op de laatste plaats, de verwachte gezondheidsvoordelen. Er bestaan echter geluiden dat biologische kost nauwelijks of geen voordelen boven die uit conventionele landbouw en veeteelt zou hebben. Wat is nu waar?

Door C.F. van der Horst
17 augustus 2015, geactualiseerd 4 oktober 2022

Biologische landbouw: geen kunstmest, pesticiden of gentechnologie

Het grote verschil met conventionele teelt is dat bij biologische landbouw geen petrochemische pesticiden, kunstmest en gentechnologie (genetische modificatie van gewassen) worden gebruikt. De biologische landbouw vertrouwt op natuurlijke principes zoals biodiversiteit en natuurlijke mest en compostering om gezond en overvloedig voedsel te produceren. Het is maar goed dat kunstmest buiten beeld blijft, want gebruik je kunstmest, ontkom je bijna niet aan pesticiden. Beide chemicaliën zijn slecht voor de bodem en het leven daarin. En dat heeft negatieve gevolgen voor de voedselketen bodem-plant-mens of, in het geval van veeteelt, bodem-plant-dier-mens.

Planten gedijen het best in een volwaardige humuslaag waaruit ze voedingstoffen kunnen halen om deze (en andere) door te geven aan een grazer of de mens. Een rijke humuslaag is essentieel voor een voedingsrijke oogst, gezonde dieren en uiteindelijk een gezond mens  ú dus. Wat maakt humus zo speciaal?

Humus is goede teelaarde en essentieel voor biologische landbouw

Humus is rijke teelaarde en essentieel voor biologische landbouw en voedingsrijke weiden.

Humus: de oeroude teeltbodem

Als u ooit in een oerbos geweest bent en u ver van de paden tussen de bomen de zachte, verende grond onder uw voeten gevoeld hebt, weet u wat humus is. Het is molmgrond, de dikke laag met dode plantenresten die door organismen wordt omgezet in voedingsstoffen voor alles wat groeit. Sinds de oudheid gaf deze donkerbruine of zwarte organische laag boeren een rijke oogst. Waar de allereerste agrariërs verder trokken naar een nieuw stuk grond als de humuslaag uitgeput was, leerden latere generaties de humuslaag te cultiveren. Deze kennis ging door de eeuwen heen over van vader op zoon en is pas recentelijk, sedert het grootschalig gebruik van kunstmest na de tweede wereldoorlog, nagenoeg verloren gegaan.

Humus heeft een combinatie van eigenschappen die belangrijk is voor de groei van planten, want deze teelaarde

  • houdt water en plantenvoedingstoffen vast en is zelf de bron van de laatste.
  • bevat talrijke (spore)elementen.
  • zorgt door de structuur voor een goede gasuitwisseling naar de wortels.
  • verzorgt een stabiele temperatuur.
  • wemelt van wormen en micro-organismen, zoals bacteriën, protozoa en schimmels.
  • houdt de zuurgraad constant.

De kracht van humus als voedingsbodem blijkt uit het feit dat men in sommige beheerde natuurgebieden, zoals hei en duinen, de humuslaag verwijdert, omdat er anders een te weelderige vegetatie ontstaat en het gebied verandert in een bos.

Levende bodem

Humus is vergeven van allerlei organismen die van enorm belang zijn voor zowel de gezondheid van de plant als de voedingswaarde ervan. Bacteriën, schimmels en andere micro-organismen breken mineralen af en zetten ze om in een vorm die door de plant opgenomen kan worden. Planthealthcare, een bedrijf dat producten voor biologische landbouw aanbiedt, benadrukt het belang van de interactie van wortels, schimmels en andere micro-organismen: “De opnamecapaciteit van de wortels neemt daardoor met wel 700 % toe. De planten nemen veel gemakkelijker voedingsstoffen en water op. En net zo belangrijk: de gunstige schimmels en bodembacteriën bezetten de ruimte rond de wortels waardoor ziekteverwekkers veel minder kansen krijgen. Sommige schimmels doden zelfs actief aaltjes.” Bovendien voorzien schimmels de plant van antibiotica.

De regenworm is belangrijk in de biologische landbouw-Foto door Patricia Maine Degrave via Pixabay@0.5x

De regenworm is belangrijk in de biologische landbouw.

Ook wormen zijn bijzonder belangrijk voor het plantenleven: de diertjes graven horizontale en verticale gangen en verbeteren zo de structuur van de grond. Hierdoor is een betere gasuitwisseling mogelijk en kunnen wortels makkelijker groeien. De wormen eten grote deeltjes en scheiden via de ontlasting voor de plant bruikbare mest uit. Door hun gegraaf en ontlasting vermengen en bevruchten ze de aarde. Een worm eet per dag zijn eigen lichaamsgewicht en is de grote en essentiële bemester van teelaarde. In zijn  boek De Geheimen van een vruchtbare bodem schreef de landbouwkundige Erhard Hennig: “Een bodem zonder wormen is een dode bodem.”

Kunstmest verstoort evenwicht

De gezondheid van de plant wordt bepaald door wisselwerking tussen wortels en micro-organismen. Zodra dit evenwicht wordt verstoord, wordt de vegetatie ontvankelijk voor ziekte. Doordat kunstmest zout en zuur is, schaadt het het bodemleven. De plant krijgt daardoor minder voedings- en afweerstoffen en wordt ontvankelijk voor ziekten en aanvallen van insecten en microben. Om de oogst te redden bestaat de “oplossing”  uit het spuiten van pesticiden. Bij biologische teelt (zonder kunstmest) zijn de planten weerbaarder en bestaat de noodzaak van het pesticidengebruik in veel mindere mate. Overigens zijn pesticiden in de biologische landbouw wel toegestaan. Wel moeten ze van natuurlijke oorsprong zijn. Bovendien zijn aan het gebruik voorwaarden verbonden en mogen ze niet worden gebruikt voor de bestrijding van onkruid.

Substraatteelt, waarbij gewassen op steenwol, glaswol of kokos worden geteeld en water, kunstmest (en pesticiden) krijgen toegediend, maakt het belangrijke evenwicht tussen bodemleven en plant onmogelijk.

In Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid
 vindt u uitgebreide en goed gedocumenteerde informatie over het delicate evenwicht tussen het bodemleven en de plantenwortels, de zogenaamde rhizosfeer. Hoofdstuk zeven van dit boek is gewijd aan hoe dit ecosysteem niet alleen de gezondheid en de voedingswaarde van het gewas bepaalt, maar ook de gezondheid de mens die zich ermee voedt.

“Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid” beschrijft belangenverstrengeling van bewindvoerders en wetenschappers, massamarketing van de farmaceutische industrie en leugens waarmee artsen alsook ú bedrogen worden.

“Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid” beschrijft ook de belangenverstrengeling van bewindvoerders en wetenschappers, de massamarketing van de farmaceutische industrie en de leugens waarmee artsen alsook ú bedrogen worden.

Biologisch voedsel is gezonder

Biologische gewassen en voedingsmiddelen bevatten aanzienlijk meer voedingswaarde dan die conventioneel verbouwd zijn, zo blijkt uit een Engelse universitaire studie. Dit onderzoek, gefinancierd door de EU en het grootste onderzoek naar biologische voedingsmiddelen ooit, nam 343 studies onder de loep. De uitkomst maakte een einde aan de discussie of biologische gewassen gezonder zijn dan de “gewoon” geteelde. Carlo Leifert, hoogleraar ecologische landbouw aan de Universiteit van Newcastle, betoogde: “Wij hebben zonder twijfel aangetoond dat er verschillen in samenstelling zijn tussen biologisch en conventioneel voedsel. Uit de drie studies over gewassen, vlees en melk blijkt dat een overschakeling op biologische groenten, fruit, vlees en zuivelproducten aanzienlijk meer antioxidanten en omega 3-vetzuren in de voeding oplevert.” Zo bevat een halve liter volle biologische melk (of een gelijkwaardige vetopname uit andere zuivelproducten zoals boter en kaas) ongeveer 39 mg omega 3-vetzuren, terwijl conventionele melk 25 mg bevat, een verschil van meer dan 55%. Bij de antioxidanten (in de vorm van fytonutriënten) bedroeg het verschil 18-69%.

Het resultaat was eigenlijk voorspelbaar, want na enige jaren kunstmest wordt een bodem uitgeloogd. Immers, de plant neemt alle benodigde mineralen op, terwijl er maar een beperkt aantal door kunstmest wordt aangevuld. Kunstmatige bemesting geeft de plant de mineralen die nodig zijn voor een snelle groei (stikstof, fosfor en kalium), maar door een gebrek aan het gehele spectrum van mineralen verslechtert uiteindelijk de kwaliteit en daarmee de voedingswaarde van het gewas.

Een rapport van het Louis Bolk instituut uit 2017, Trends in bodem- en gewaskwaliteit bevestigde de achteruitgang van voedingsstoffen in de bodem die ook al in het boek Dodelijke leugens. Artsen en patienten misleid werd gesignaleerd.

Professor Carlo Leifert: biologisch is bewezen gezonder

Professor Carlo Leifert: biologisch is bewezen gezonder (bron: Newcastle University)

Naast de hogere voedingswaarde trof professor Leifert in biologische gewassen gemiddeld 48% minder zware metalen zoals cadmium, lood en arseen aan.

Een vervolgstudie in 2016 had soortgelijke bevindingen. Onderzoekers van de Universiteit van Newcastle analyseerden 196 onderzoeken over melk en 67 onderzoeken over vlees. Zij vonden duidelijke verschillen tussen biologische en conventionele melk en vlees, vooral wat betreft de vetzuursamenstelling en de concentraties van bepaalde essentiële mineralen en antioxidanten. “We hebben zonder twijfel aangetoond dat er verschillen in samenstelling zijn tussen biologisch en conventioneel voedsel. De drie studies over gewassen, vlees en melk wijzen er samen op dat een overschakeling op biologisch fruit, groenten, vlees en zuivelproducten aanzienlijk meer antioxidanten en omega-3-vetzuren in de voeding zou opleveren.” Bovendien vermindert biologische voeding de blootstelling aan zware metalen, aldus de onderzoekers.

Humus en het gebruik van compost in de biologische landbouw blijken ook kwantitatief een winnaar. Uit een studie van de Universiteit van Michigan bleek dat  biologische landbouw bij hetzelfde aantal hectares ongeveer hetzelfde of, in ontwikkelingslanden, tot drie keer zoveel oplevert als conventionele landbouw.

Biologisch is kwalitatief en in sommige gebieden ook kwantitatief beter.

Pesticiden kunnen u ziek maken

Er is nog een reden om biologisch te eten. In 2019 meldde hoogleraar Milieu-epidemiologie Roel Vermeulen van de Universiteit van Utrecht in het tv-programma ZEMBLA dat mensen die in de landbouw werken met pesticiden gemiddeld 60 procent meer kans hebben op het krijgen van de ziekte van Parkinson. Parkinson is een hersenziekte waarbij zenuwcellen langzaam afsterven. Die degeneratie uit zich in klachten zoals beven en trillen, stijfheid, evenwichts- en bewegingsproblemen en in latere stadia dementie. Volgens neuroloog Bas Bloem van het Radboud UMC zijn pesticiden een belangrijke oorzaak van deze ziekte. Hij waarschuwde dat niet alleen boeren, maar ook consumenten risico lopen. Met name via tomaten, aardappelen of aardbeien kan landbouwgif in onze voeding terechtkomen.

Hoe erg is het met pesticiden in voeding? In 2022 waarschuwde de actiegroep PAN (Pesticide Action Network) in het rapport Forbidden Fruit (Verboden vruchten) voor een sterke stijging van pesticidenresiduen op fruit en groente. In de periode van 2011-2019 constateerde PAN een gemiddelde toename van meer dan 53%.

Er is nog een ander aspect: via de voeding komen er verschillende soorten pesticiden in ons lichaam om daar een chemische cocktail te vormen. Niemand weet in welke mate de chemicaliën elkaar versterken en zo nog grotere gevolgen voor uw gezondheid kunnen hebben. De kans daarop blijkt heel reëel, zo suggereert een onderzoek.

Er zijn derhalve meerdere redenen om voor biologisch te kiezen.

Meer weten?

Wat zijn de gezondheidsaspecten van biologische voedingsmiddelen? Kunnen daardoor hart- en vaatziekten en kanker voorkomen worden? Wat is de geschiedenis van kunstmest en hoe hangt deze samen met die van pesticiden?

Krijg de feiten. Koop en lees het boek ‘Dodelijke leugens. Artsen en patiënten misleid’ vandaag nog.

Klik nu op de knop hieronder en ga naar de webshop.

Wilt u allereerst een kennismaking? Vraag nu hier gratis het eerste hoofdstuk aan!

 

Copyright © 2015,2022 C.F. van der Horst, Per Veritatem Vis. Alle rechten voorbehouden.

U kunt helpen!

Vindt u dit bericht interessant? Wilt u meer van dit soort informatie? Steun ons door uw donatie!

ValutaBedrag